تخریب و غارت آثار باستانی توسط هر نیرويی تبهکاری است

شورای حقوق بشر سازمان ملل در بیست و نهمین نشست خود در ژنو با صدور قطعنامه‌ای رفتار وحشیانه داعش را محکوم ساخت.

در این قطعنامه که با 29 رای موافق، ۶ مخالف و ۱۲ ممتنع تصویب شد، حملات گروه تروریستی داعش به میراث فرهنگی سوریه و عراق و تخریب آثار باستانی آنها را به ‌شدت محکوم کرد. این نمایش تبلیغاتی شورای حقوق بشر سازمان ملل، قبل از آنکه سند محکومیت داعش باشد، سند تبرئه جنایات امپریالیستها در نابودی و دزدی میراث فرهنگی خلقها و ملتهای جهان است. داعش دستآویزی شده است تا هم پای اسلام را به میان بکشند و هم ربودن میراث فرهنگی توسط دنیای "متمدن" را لاپوشانی کنند.داعش نه دولت است، نه از نظر حقوقی قابل پیگرد و نه می شود مچ کسی را در این زمینه گرفت، ولی جرج بوش، رامزفلد، چنئی، تونی بلر که آثار فرهنگی و میراث تاریخی بشریت را در میانرود(بین النهرین، موساپوتانین) نابود کردند، نماینده دولتها بوده و قابل پیگرد بین المللی.    

کارنامه داعش که فرزند امپریالیسم و صهیونیسم است روشن می باشد. آنها پس از تخلیه آثار تاریخی از شهر باستانی «نمرود» (کالخور) در عراق و چوب حراج زدن به آنها، این شهر را با خاک یکسان نمودند، شهری که در قرن ۱۳ پیش از میلاد در کنار رود دجله بنا شد و بعدها آشوریان آن را پایتخت خود اعلام کردند و تمدن درخشان خود را در آنجا آفریدند؛ زیرا داعش بخش عظیمی از بناهای تاریخی و میراث گرانبهای شهر تاریخی پالمیرا(عروس کویر) را در استان حُمص سوریه که قدمت دو هزار ساله دارد و به مروارید صحرا نیز مشهور است، نابود ساخت. شهری که بناهای آن حکایت از سه فرهنگ یونانی، رومی و ایرانی دارد؛ زیرا داعش اشیاء عتیقه و پیکره های باستانی را از طریق دلالان سعودی و ترک و ... به معرض حراج گذارده است و خریداران این آثار عتیقه و باستانی و دستآوردهای نایاب بشریت موزه های بزرگ و تجار سرشناس امپریالیستها هستند که قابل تعقیب نبوده و نام "محترمشان" در همه جا به "نیکی" یاد می شود.داعش این نیروی اهریمنی که خوراک فکری اش را فتاوی مفتی‌های وهابی به غایت ارتجاعی عربستان نظیر «بن عبدال‌لطیف آل الشیخ»، «شیخ عبدالعزیز بن باز» و .. تامین می‌کنند، نه تنها مجسمه‌ها و آثار و میراث باستانی و ملی را به یغما برده و یا نابود می‌‎سازند، بلکه مغول وار با تأسی به فتاوی مفتی‌های عربستان، انسان‌هایی را که غیر آنها می‌اندیشند، دسته دسته از دم تیغ می‌گذرانند و با سر بریده آنها وحشیانه فوتبال بازی می‌کنند!اما داعش یک شبه از آسمان نازل نشد و کارخانه اسلحه‌سازی و دستگاه چاپ اسکناس هم دراختیار نداشت، بلکه داعش فرزند نابکار امپریالیسم و ارتجاع منطقه است و تا دیروز به عنوان تروریستهای خوب سر از آستین آمریکا و ناتو در می آورد.

از این رو حزب ما بر این نظر است که نه تنها داعش را می بایست محکوم کرد و با آن به مبارزه برخاست، بلکه بر علیه آفرینندگان و حامیان داعش و نیز منابع مالی و تسلیحاتی آنان نیز باید به مقابله پرداخت و علیه آنها قطعنامه صادر کرد. باید همان گونه که شورای حقوق بشر سازمان ملل علیه داعش قطعنامه می دهد، علیه امپریالیسم و ارتجاع منطقه نیز چنین عمل کند که نمی کند و نمی خواهد بکند.

طومار جنایات جنگی و حملات وحشیانه امپریالیسم به ویژه امپریالیسم امریکا طولانی است و پرداختن به آن از حوصله این نوشته خارج است. اما از آنجا که علت صدور قطعنامه شورای حقوق بشر سازمان ملل نابودی و سرقت اشیاء عتیقه و میراث باستانی و فرهنگی در بین النهرین است، به جاست که شمه ای از طومار سرقت و نابودی میراث های فرهنگی و هنری و تاریخی جهان را که به دست ایادی امپریالیسم نابود گشته و یا ربوده شده اند، برشمریم.از قرن ۱۹ که باستان شناسان کشورهای غربی همین شهر «نمرود» را که بقایایش زیر چکمه های داعش نابود گشت، کشف کردند، بسیاری از اشیاء و آثار مشهور باقی مانده این تمدن عظیم و غنی را به موزه‌های خود انتقال دادند. مجسمه بزرگ و مشهور «گاوهای بالدار» که در موزه لندن به معرض نمایش گذارده شده است، نمونه بارز این مدعا است.

میراث باستانی و فرهنگی عراق در حمله مغول وار آمریکا و نیروهای أ‌ئتلاف در ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ به این کشور خسارات جبران ناپذیری دید و تعداد کثیری از این آثار نیز از موزه‌ها ربوده شدند.

آمریکائیان برای این که راحت‌تر اشیاء عتیقه را به‌ ربایند، ابتدا به دفاتر زیرزمینی موزه بغداد رفته و اسناد مربوط به آثار باستانی را نابود کردند. به علاوه اشیائی که در موزه های کوچکتر بودند و همچنین  باستان‌شناسان در حفاری‌ها یافته بودند، نیز در هیچ کجا ثبت نشده بودند.در بین النهرین، این گهواره تمدن که در آن اقوام گوناگونی زیسته‌اند، آثار تاریخی گرانبهائی وجود داشتند که بیش از هشت هزار سال قدمت دارند. اما امروز چیز زیادی از آن ها به جا نمانده است. موزه ملی بغداد که پس از سقوط رژیم بعثی عراق در سال ۲۰۰۳ با نقشه و به شیوه سازماندهی شده، تخریب و غارت گشت، یکی از ۵ مرکز مهم نگاهداری آثار تاریخی جهان به ‌شمار می‌آمد. گنجینه‌های با ارزشی که قدمت ۵۵۰۰ سال تمدن بین‌النهرین را به نمایش می‌گذارد و بیانگر تمدن های بابل، آشور و خلفای عباسی بود. گلدان سامری «شیر نیمرود» که روی عاج فیل حکاکی شده قدمتش به ۸۵۰ سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد. «پُل زیمنسکی» استاد باستان‌شناسی خاور نزدیک در دانشگاه بوستون در رابطه با تخریب و غارت موزه بغداد معتقد است که: «ما وحشیانه رفتار کرده ایم، ما نظم و قانون را درهم شکستیم، تماشا کردیم که چگونه اوباش میراث فرهنگی را به غارت می برند.». قریب به ۱۵ هزار اشیاء عتیقه از موزه بغداد به غارت رفت که یا در خارج از عراق به مجموعه داران فروخته شد، که خود امروز به آن اعتراف دارند، ولی حاضر به استرداد آنها نیستند، زیرا که معتقدند آنها را خریده‌اند! و یا در موزه‌های کشورهای غربی به نمایش درآمده‌اند. ۱۶۰۰ قطعه از این اشیاء در کشورهای هم مرز، ۳۰۰ قطعه در ایتالیا و ۶۰۰ قطعه در آمریکا دیده شده‌اند. ناگفته نماند که در جریان جنگ بربرمنشانه امریکا و متحدینش علیه کشور عراق مجموعه کتابخانه ملی و آرشیوهای موجود در بغداد سوخت و ساختمان آن تقریبا نابود گشت. در سال 2003 در آستانه سال نوی ایرانیان که هنوز داعشی در کار نبود. تنها پدرخوانده های داعش بعدی وجود داشتند.

سوال اینجاست که پنتاگون و هم‌پیمانانش هنگام تاخت و تاز به عراق از توافق‌نامه بین‌المللی سال ۱۹۵۴ در رابطه با حمایت از بناها و آثار باستانی و فرهنگی در درگیری‌های مسلحانه و نیز پروتکل الحاقی آن مبنی بر جلوگیری و یا کاهش حتی‌الامکان حملات علیه آنها و نیز عدم استفاده از آنها به مثابه پایگاه نظامی بی‌اطلاع بودند؟ پاسخ به این پرسش بدون شک منفی است. و نمونه زیر گواه بر این است که امپریالیسم امریکا علیرغم آگاهی به توافق‌نامه فوق، آن را زیرپا‌ گذارد و بار دیگر نشان داد که آنها اصولا برای عهدنامه‌های بین‌المللی پشیزی ارزش قائل نیستند.

ارتش آمریکا در آغاز جنگ شهر باستانی بابل را به تصرف خود درآورد و بلافاصله آنجا را به پایگاه نظامی خود تبدیل نمود و صدمات جبران ناپذیری به این شهر که یکی از عجایب ۷ گانه جهان به ‌شمار می‌آید، واردآورد.

در گزارش دکتر «جان کرتیس» رئیس بخش خاور نزدیک موزه لندن ذکر شده است: «آنها به دروازه «ایشتار» که یکی از معروف‌ترین بناهای دوران باستان است، صدمات فراوان وارد آوردند...، خودروهای ارتش امریکا، پیاده‌روهای آجری را که ۲۶۰۰ سال قدمت داشتند، خرد کردند. اجرای پروژه‌های نظامی، از جمله حفر ۱۲ خندق در آنجا، منطقه را برای نسل‌های آینده باستان شناسان غیر قابل استفاده ساخته است. مناطق تاریخی مشهور نظیر برج بابل و باغ های معلق بابل آسیب دیده اند. از لوح‌های خط سومری اثری باقی نمانده است. به طور کلی شهر بابل به ویرانه‌ای مبدل گشته است. برج «ملویه» با 52 متر ارتفاع و ۱۰۰۰ سال قدمت در درگیری‌های نیروهای شورشی با نیروهای ائتلاف دچار خسران فراوان گشت. آمریکائیان از این برج به عنوان برج مراقبت استفاده می‌کردند، که در اثر حمله شورشیان منهدم شد. قریب به ۱۵۰ شهر از بقایای تمدن سومری ها که قدمتشان به شش هزار سال قبل باز می‌گردد منهدم و تبدیل به تلی از خرده سفال و آجر های شکسته  شده اند.».  دکتر «جان کرتیس» در عین حال در گزارش خود به این نکته تکان دهنده نیز اشاره کرده است که «برخی از مناطق باستانی جهت فرود آمدن هلیکوپتر و پارکینگ خودروهای سنگین ، مسطح شده اند».

آقای دکتر "جان کورتیس"(Dr. John Curtis) از جانب موزه بریتانیا در برنامه خبری کانال 4 تلویزیون بریتانیا اعلام داشت که در میان آثار هنری به سرقت رفته گلدان مقدس "وارکا"(Warka) وجود داشته است و همچنین ظرفی به قدمت 5 هزار سال که در شهر "اور" پیدا شده بود. پایه های مجسمه اکادی و یک مجسمه آسوری نیز دزدیده شده اند. به نقل از آقای "کورتیس" مثل این است که "مونالیزا دزدیده شده باشد". دکتر "دانی جرج"(Dr. Doney George) رئیس موزه بغداد در مورد مهاجمان سازمان داده شده به آن موزه اظهار داشت: "من معتقدم آنها مردمی بودند که می دانستند چه می خواهند. آنها نسخه های بدلی ابلیسک سیاه(ستون سنگی هرمی شکل سیاه رنگ-توفان) را کنار گذاشتند. این بدان مفهوم است که آنها کارشناس بودند. به اشیاء بدلی دست نزدند."

در اجلاس سال ۲۰۰۵ یونسکو «عبدالعزیز حمید» رئیس هیئت آثار باستانی عراق به خاطر آسیب‌هایی که از سوی نیروهای ائتلاف به میراث باستانی و فرهنگی کشورش وارد شده اند، خواستار پرداخت غرامت شد. اما نه تنها غرامتی ‌پرداخت نشد، بلکه هر روز آثار باستانی بیشتری از این کشور در مرزهایش معامله شدند.مدیر بخش خاورمیانه موزه لندن در جلسه ای که با حضور کارشناسان دنیا به منظور بررسی شیوه مرمت میراث تاریخی و باستانی عراق تشکیل شده بود، بیان داشت: «غارت و تخریب میراث فرهنگی و اشیاء عتیقه عراق در جریان جنگ، عظیم‌ترین فاجعه‌ای است که از زمان جنگ دوم جهانی تاکنون در رابطه با میراث فرهنگی و تاریخی یک کشور رخ داده است.»

این که امروز شورای حقوق بشر سازمان ملل، داعش، این فرآورده امپریالیسم و ارتجاع منطقه را به خاطر اعمال ضد انسانی و ضد فرهنگی اش محکوم می‌کند، دسیسه جدیدی است که تحت عنوان آن می خواهند دول سیاسی مخالف خویش را به بهانه جنایت علیه بشریت به پای میز محاکمه ی دادگاه کیفری لاهه بکشند و در این راه از انزجار مردم از اقدامات داعش بهترین وسیله را ساخته اند. اما پرسش اینجاست که کجا بودند این شورا و این سازمان هنگامی که نیروهای ائتلاف به سرکردگی امریکا مغول وار با تجاوز نظامی به عراق کشور، مردم و میراث  تاریخی‌اش را، همانگونه که در بالا اشاره رفت به نابودی کشاندند؟ چرا این سازمان، جنایتکاران جنگی آمریکائی و گروه ائتلاف را محاکمه نمی کند و بر ضدشان قطعنامه صادر نمی نماید.

می‌گویند که داعش با فروش اشیاء عتیقه و آآثار باستانی غارت شده، هزینه های نظامی خود را تامین می‌کند. اما این تنها بخشی از واقعیت است، آن هم بخش کوچک آن. منبع اصلی درآمد این به اصطلاح حکومت اسلامی عراق و شام از یک سو کمک های مالی بی شائبه  سران مرتجع عربستان سعودی، قطر، کویت و  از سوی دیگر  درآمد فروش نفتی که از میدان های نفتی عراق و سوریه استخراج می شود و از طریق ترکیه به فروش می رود، می باشد. یکی از خریداران ارزان این نفت دزدی دولت تروریست فرانسه است. ما نه از ارقام نجومی که کشورهای مرتجع عربستان و قطر در اختیار آنها قرار می دهند، اطلاع دقیقی داریم و نه از تعداد تسلیحاتی که روزانه از ترکیه به دست تروریست‌های داعش می رسد، اما مطابق اخبار و اسناد معتبر، داعش روزانه ۵۰ هزار بشکه نفت از سوریه و 30 هزار بشکه نفت از عراق به سرقت می‌برد و از طریق ترکیه آن را به فروش می‌رساند. البته باید سرقت دارائی‌های بانکی این دو کشور را نیز بر آنها افزود. تمام تسلیحات داعش را امپریالیسم تامین می کند، تمام نیازهای تدارکاتی آنها را امپریالیسم و همدستانش در منطقه تامین می کنند. تمام کمکهای مالی داعش را از طریق حواله های بانکی ارسال می کنند که قابل کنترل هستند.

اما به بینیم که آیا این تنها داعش است که عتیقه جات و آثار باستانی و ملی را به صورت قاچاق میفروشد؟

سالانه میلیاردها دلار عتیقه جات در جهان غرب به فروش می رسند. چند نمونه: مستخرج از فرستنده تلویزیون "آرته arte" فرانسه و انگلستان در سالهای ۱۸۶۰ که جنگ تریاک در چین پایان یافت بسیاری از آثار گران‌بهای ملی و باستانی این کشور را به غارت بردند. دو نمونه آن، دو سر برنز گران‌بهای خرگوش و موشی است که از قصر تابستانی «شهر ممنوعه» در نزدیکی‌های پکن ربوده شده‌اند. چندی پیش این دو اثر در مجموعه‌های عتیقه جات «پیر برژه» سرمایه‌دار معروف فرانسوی مشاهده شدند. مسئولین چینی برای بازپس گرفتن آنها اقدام کردند. ولی «پیر برژه» مزورانه اعلام می‌کند که اگر حکومت چین دموکراسی را به جامعه بازگرداند، او حاضر است که این دو اثر با ارزش را به این کشور بازپس‌دهد.

قرارداد فرهنگی سال ۱۹۷۰ یونسکو اعضای سازمان ملل را موظف می‌سازد که آثار باستانی و اشیاء عتیقه‌ای را که غیرقانونی و به صورت قاچاق معامله شده باشند، می‌بایست به کشور مبداء رجعت داد. «مارین ترو» مسئول عتیقه جات موزه «گتی» نیویرک در ایتالیا به خاطر معامله قاچاق اشیاء عتیقه دستگیر می‌شود و مقابل دادگاه قرار می‌گیرد. او مشتری «جکومومدیچی» ، که یکی از بزرگترین قاچاقچی‌های آثار باستانی و عتیقه جات ایتالیایی به شمار می‌آید بود و برای موزه«گتی» در نیویرک خرید می‌کرد. «جکومو مدیچی» به طور عمده فروشنده عتیقه جات قاچاق و آثار باستانی حفاری شده از شمال رم و «بمبیی» است. طبق اطلاعاتی که اداره باستان شناسی ایتالیا منتشر کرده است ، در40 سال گذشته قریب به ۱،۵ میلیون قطعه از آثار تاریخی ایتالیا به صورت قاچاق در دنیا به فروش رفته‌اند.

هنگامی که از رئیس موزه «پرگامون» در شهر برلین می پرسند که اشیاء عتیقه این موزه از کجا و چگونه به این موزه آمده اند؟ در جواب می گوید که ما قریب به ۵۰۰ هزار اثر باستانی و تاریخی و فرهنگی در این موزه داریم و مشکل بتوانیم اطلاعاتی در این زمینه به شما بدهیم!! واقعیت اما این است که اکثر اشیاء و آثار عتیقه و باستانی یا به صورت قاچاق معامله شده‌اند و یا در قبا ل رشوه به مسئولین و سران بی‌کفایت و دزد کشورهای ماخذ تصاحب گشته و یا خیلی ساده ربوده شده اند. برای نمونه از ترکیه هزاران قطعه ربوده شده اند که در موزه های لندن، پاریس، برلن و ... به نمایش گذارده شده اند.

در جنگ جهانی اول هنگامی که مردم به فکر نجات جان و مال خود بودند، «توماس ادوارد لورنس» معروف به «لورنس عربستان»، این جاسوس انگلیسی، هزاران شیئی و اثر باستانی را از ترکیه دزدید که یا در موزه‌های کشورهای غربی به نمایش درآمدند و یا در مجموعه عتیقه ثروتمندان جای گرفتند. گرچه همه آنها قبل از ۱۹۷۰(سال امضای قرارداد فرهنگی یونسکو) ربوده شده اند و کشورهای امپریالیستی غرب از استرداد آنها سرباز می‌زنند، ولی مسئولین ترکیه سالهاست که برای بازپس‌گیری آنها اقدامات عدیده‌ای نموده‌اند. با این که مسئولین ترکیه موفق شده‌اند مقداری از این میراث باستانی خود را پس بگیرند، ولی هنوز هزاران اثر در موزه‌های غرب خودنمايی می‌کنند.

در سالهای ۱۹۷۰ که آمریکا مشغول تاخت و تاز و قلع و قمع در کشورهای آسیای جنوب شرقی بود، به ویژه از کامبوج بسیاری از آثار تاریخی و عتیقه گران‌بها را به غارت برد که هنوز در موزه‌هایشان در معرض نمایش قرار دارند و این کار آمریکا جنایت علیه بشریت در کامبوج به حساب نمی آید.علی الاصول برای ردیابی آثار غارت شده دست کسی به جایی نمی‌رسد. زیرا هم فروشنده‌ها، هم موزه‌ها و هم مجموعه‌داران جملگی سکوت می‌کنند و از آن گذشته پلیس هم چشم بر روی این مساله می بندد. به این ترتیب هیچ کس نمی خواهد بداند که ماخذ اشیاء عتیقه کجاست و آن را ردیابی کند! علاوه بر این موسسات و دفاتری در اروپا تاسیس شده اند که در قبال پول برای اشیاء عتیقه مسروقه گواهی کاذب صادر می‌کنند و به این ترتیب به عمل‌کرد قاچاقچیان مشروعیت می بخشند. در عین حال بسیاری از اشیاء قاچاق در حراجی‌های مختلف دنیا حتی بدون سند و مدرک قانونی به فروش می‌رسند. راه سوم نیز فروش آنها از طریق شبکه مجازی است که امروز بسیار متداول گشته است.در کنوانسیونی که ژوئن سال ۱۹۹۵ تحت نام cultural property convention UNIDROIT)) به امضاء رسید، ذکر شده است که اشیاء عتیقه باید سند قانونی داشته باشند، در غیر اینصورت تجارت با آنها جرم محسوب می شود. اما این عهدنامه به دو دلیل درد کسی را دوا نمی‌کند. یکم این که زیر این کنوانسیون را تنها 37 کشور امضاء کرده اند. دوم این که اشیائی که ده ها سال پیش ربوده شده اند شامل مرور زمان می گردند.لازم به یادآوری است که هیچ کدام از کشورهایی که در غارت آثار تاریخی ید طولایی داشته و این اشیاء به طور عمده در کشور آنها معامله می‌شود، زیر کنوانسیون مذکور را امضاء نکرده اند!. همین کشورها یاران داعش اند.امروز بسیاری از بنادر آزاد دنیا مرکز خرید و فروش اشیاءعتیقه قاچاق هستند. هیچ مرجعی کنترلی بر روی ورود و خروج اشیاء را در این مراکز ندارد. این اشیاء بدون مالیات و گمرک(بهشت مالیاتی) به فروش می رسند. معروف‌ترین این بنادر، بندر آزاد ژنو است که افرادی نظیر «علی اْبوتان» و «کوتالوکیس»، دلالان و قاچاقچیان مشهور سوئیسی در آن رفت و آمد دارند. در سایر کشورها نظیر سنگاپور، لوکزامبورگ و ...نیز  بنادر مشابهی وجود دارند.

دست اندرکاران بر این باورند که تنها در بندر آزاد ژنو بیش از ۱،۵ میلیون آثار و اشیاء عتیقه – یعنی دو برابر تعداد موجود در موزه لور پاریس – انبار شده است. به دیگر سخن همان اشیائی که از ترکیه، کامبوج، ایتالیا، ایران،عراق، سوریه و سایر کشورها در گذر تاریخ ربوده شده اند، که به طور قطع اشیائی که داعش از موزه‌های عراق و سوریه ربوده و به قاچاقچیان فروخته است، نیز در میان آنها خودنمایی می کنند.اخیرا موسسه حفظ آثار باستانی سوریه اعلام داشته است که این تنها داعش نیست که به غارت آثار باستانی (که به مصداق الماس خونین در افریقا، به اشیاء خونین در سوریه شهرت یافته‌اند) مشغول است، بلکه سایر گروه‌های مخالف دولت سوریه نیز در این غارت سهیم اند. اشیاء ربوده شده در خارج از سوریه به ویژه در «غازیان تپه» شهر مرزی ترکیه به فروش می رسند.

 به هر رو اینکه ویرانگری و چپاول میراث فرهنگی گران‌مایه بین‌النهرین - این گهواره تمدن  که میراث هزاران سال فرهنگ غنی خلق‌هایی که در این منطقه زیسته‌اند را در خود حفظ نموده است - را امپریالیسم مهاجم انجام دهد یا داعش، این دست پروردگان جنایت پیشه آنها، فرقی در ماهیت تبهکارانه ماجرا نمی‌کند. ولی برخورد دو گانه نیروها و مجامع بین المللی از جمله سازمان ملل و شورای حقوق بشرش به این سیاهکاریها در واقع گواهی بر سعی و کوشش عبثی است که جهت پرده‌پوشی ماهیت بربرمنشانه و چپاولگرانه امپریالیسم صورت می‌پذیرد.از این رو حزب ما وظیفه خود می داند که با آشکار ساختن ماهیت میلیتاریستی و غارتگرانه امپریالیسم، به ویژه امپریالیسم آمریکا پرده ریا و تزویر را برافکند و چهره واقعی آنها را در معرض دید همگان قرار دهد. حزب ما سایر نیروهای مترقی، ضد امپریالیست و انقلابی را نیز به این کارزار فرامی خواند.

برگرفته از توفان شـماره 199 مهر ماه  1395ـ اکتبر سال 2016

ارگان مرکزی حزب کار ایران(توفان)

صفحه حزب کار ایران (توفان) در شبکه جهانی اینترنت

www.toufan.org

نشانی پست الکترونیکی(ایمیل)

toufan@toufan.org

لینک چند وبلاگ حزبی

..........................

 وبلاگ توفان قاسمی

http://rahetoufan67.blogspot.se/

وبلاگ ظفرسرخ

 http://kanonezi.blogspot.se/

 وبلاگ کارگر آگاه

 http://www.kargareagah.blogspot.se/

  سایت کتابخانه اینترنتی توفان

http://toufan.org/ketabkane.htm

 سایت آرشیو نشریات توفان

 http://toufan.org/nashrie_tofan%20archive.htm

 توفان در توییتر

https://twitter.com/toufanhezbkar

توفان در فیسبوک

https://www.facebook.com/toufan.hezbekar